Συνέδριο 1ο Διεθνὲς Συνέδριο
Θεματική «Ἡ ζωὴ καὶ τὸ ἔργο τοῦ λαϊκοῦ ζωγράφου Θεόφιλου Χατζημιχαήλ»
Διοργάνωση Δῆμος Ἰωλκοῦ Μαγνησίας – Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Τόπος, Χρόνος Ἰωλκὸς Μαγνησίας 06-08/06/2008 (Συνεδριακὸ Κέντρο Δήμου Ἰωλκοῦ)
Ἀνακοίνωση «Μουσικὲς ἐκφάνσεις στὸ ἔργο τοῦ λαϊκοῦ ζωγράφου Θεόφιλου»
Περίληψη Τὸ ἔργο τοῦ λαϊκοῦ ζωγράφου Θεόφιλου, ἐκτὸς ἀπὸ καλλιτεχνικὴ καὶ αἰσθητικὴ ἀξία, ἀποτελεῖ πηγὴ πληροφοριῶν γιὰ πολλοὺς ἐπιστημονικοὺς τομεῖς, ἀνάμεσα στοὺς ὁποίους ἡ Μουσικολογία καὶ ἡ Χορολογία μὲ τὶς ἐπιμέρους κατευθύνσεις τῆς Ἐθνομουσικολογίας, τῆς Μουσικῆς Λαογραφίας καὶ Ἀνθρωπολογίας, τῆς Λαϊκῆς Ὀργανολογίας, τῆς Ἱστορικῆς Μουσικολογίας, ἀλλὰ καὶ τῆς Λαϊκῆς Ἐνδυματολογίας. Εἶναι δὲ τόσο πολλὰ καὶ ἐπαρκῆ τὰ ἔργα τοῦ Θεόφιλου, ὅπου ἀπεικονίζονται μουσικὲς ἢ μουσικοχορευτικὲς ἐκφάνσεις τοῦ βίου τῶν Ἑλλήνων –καὶ ὄχι μόνον– ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα ἕως τὴν ἐποχὴ ποὺ ἐκεῖνος ἔζησε, ὥστε κάθε ἕνας ἀπὸ τοὺς προαναφερθέντες ἐπιστημονικοὺς τομεῖς ἔχει πλουσιότατο ὑλικὸ γιὰ ἄντληση πληροφοριῶν μὲ σκοπὸ τὴν ἐκπόνηση ἐρευνητικῶν ἐργασιῶν, εἰδικῶν μελετῶν καὶ διατριβῶν ἢ τὴν δημιουργία πλούσιων Ἐκπαιδευτικῶν Προγραμμάτων. Μὲ μία ἁπλὴ ματιὰ στὸ ἔργο τοῦ Θεόφιλου ἀποκομίζει κανεὶς τὴν ἐντύπωση, ὅτι ὁ ζωγράφος ἁπλὰ ἀποτύπωσε μουσικο–χορευτικὲς σκηνές. Ὅμως, μὲ λεπτομερέστερη παρατήρηση βεβαιώνεται, πὼς κάθε πτυχὴ τῶν παραστάσεών του εἶναι μελετημένη καὶ στηρίζεται σὲ βαθύτατη γνώση τῶν μουσικῶν ὀργάνων, παραδοσιακῶν χορῶν καὶ λαϊκῶν δρωμένων. Ἡ ἀπὸ μουσικολαογραφικῆς καὶ ἀνθρωπολογικῆς ἐπόψεως μελέτη τῶν ἔργων τοῦ Θεόφιλου ἀποδεικνύεται πολύτιμη γιὰ τὴν παρακολούθηση τῆς μουσικῆς παραδόσεως τοῦ ἑλληνισμοῦ, σὲ χρόνους κατὰ τοὺς ὁποίους κάθε ἄλλη καταγραφὴ ἦταν δύσκολη ἕως ἀδύνατη. Κατασκευαστικὲς λεπτομέρειες γιὰ τὰ ὄργανα, ἀποδείξεις γιὰ τὴν χρήση τους σὲ πανηγύρια, δρώμενα καὶ λοιπὲς ἐκφάνσεις τοῦ καθημερινοῦ βίου τῶν προγόνων μας, πληροφορίες γιὰ τὸν συνδυασμὸ ὀργάνων σὲ κομπανίες ἢ ζυγιές, ἐνδείξεις γιὰ τὴν τεχνικὴ παιξίματός τους καὶ ἀκόμη, ἀποτυπώσεις λαϊκῶν ἐνδυμασιῶν, χο-ρευτικῶν βημάτων, κινήσεων, βασταγμάτων καὶ ἐπιδείξεων, ἑρμηνευτικὲς ἐκφράσεις καὶ πάθη τῶν προσώπων τῶν τραγουδιστῶν, ὀργανοπαικτῶν, χορευτῶν καὶ ἀκροατῶν, ὅλα μαζὶ συναπαρτίζουν τὸ φάσμα τῶν πρὸς μελέτη μουσικῶν ἐκφάνσεων τοῦ ἔργου τοῦ Θεόφιλου. Ἡ συγκλονιστικότερη, ὅμως, αἴσθηση ποὺ ἀποκομίζει κανεὶς ἀπ’ αὐτό, εἶναι ἡ ἐμφανὴς ἀντιπολεμικὴ στάση τοῦ σοφοῦ καλλιτέχνη, ἡ ποικιλόχρωμη σιωπηλή του κραυγὴ γιὰ εἰρήνη καὶ ὁμόνοια, σὲ κάθε μία ἀπὸ τὶς πλεῖστες περιπτώσεις, στὶς ὁποῖες κρεμᾶ τὰ ὄπλα τῶν πολεμιστῶν ἢ στρατιωτῶν σὲ δένδρα, θάμνους, τοίχους ἢ πασσάλους, προκειμένου αὐτοὶ νὰ πιάσουν τὰ ὄργανα, τὸ τραγούδι καὶ τὸν χορό, τὶς κατ’ ἐξοχὴν εἰρηνικὲς καὶ ἀδελφοποιοὺς τέχνες.
Ἐκδόθηκε Τὸ συνέδριο δὲν ἐξέδωσε Πρακτικά. Ἡ ἀνακοίνωση δημοσιεύθηκε ὡς λῆμμα στὴν «ΜΕΓΑΛΗ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ» (Μ.Ὀ.Χ.Ἐ.), τόμος Η΄, σελ. 281β – 288α, Ἀθῆναι 2013, μὲ τίτλο «Θεόφιλος Λαϊκὸς Ζωγράφος – Μουσικὲς Ἐκφάνσεις στὸ Ἔργο του» (8074 λέξεις καὶ πολλὲς φωτογρα–φίες). Ἐπιπλέον, ἡ ἐργασία εἶναι ἕτοιμη, σελιδο–ποιημένη πρὸς ἔντυπη –ἢ τοὐλάχιστον ἠλεκτρονική– ἔκδοση, ὅπου συμπεριλαμβάνονται ὅλα τὰ ἔργα τοῦ Θεόφιλου, στὰ ὁποῖα αὐτὴ ἀναφέρεται.
Tὸ pdf τῆς ανακοινώσεως μπορεῖτε να βρεῖτε καὶ νὰ κατεβάσετε ἀπὸ ΕΔΩ.